Thị trường công nghiệp hỗ trợ trong ngành cơ khí đang bước vào giai đoạn sôi động với nhiều tín hiệu tích cực từ cả nhu cầu công nghệ lẫn khung chính sách. Tại TP.HCM, Triển lãm quốc tế về máy công cụ và giải pháp gia công kim loại METALEX Vietnam 2025 khai mạc ngày 1–3/10 tại SECC, quy tụ các nhãn hàng công nghệ gia công, đo kiểm, tự động hóa từ nhiều quốc gia, khẳng định vai trò một “điểm hẹn” kết nối nhà cung cấp – nhà mua hàng và chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp Việt, đồng thời cập nhật xu hướng số hóa sản xuất, tối ưu năng suất và tiêu chuẩn chất lượng toàn cầu. Các nguồn chính thức từ ban tổ chức RX Tradex xác nhận thời gian, địa điểm và quy mô sự kiện, trong khi báo chí kinh tế trong nước ghi nhận triển lãm trưng bày dải rộng công nghệ gia công tiên tiến, tạo không gian gặp gỡ đối tác và tìm kiếm cơ hội xuất khẩu linh kiện, phụ tùng cho các chuỗi cung ứng khu vực.

Động lực thị trường cũng đến từ bối cảnh dịch chuyển chuỗi cung ứng và yêu cầu “tái định vị” nhà cung ứng gần thị trường tiêu thụ, đặc biệt trong cơ khí – điện tử - ô tô. Nhiều nghiên cứu thị trường gần đây cho thấy các ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam đang nổi lên như lựa chọn chiến lược của nhà sản xuất toàn cầu trước các điều chỉnh thuế quan và địa chính trị, mở ra kỳ vọng tăng đơn hàng linh kiện, cụm chi tiết, dụng cụ, khuôn mẫu và dịch vụ kỹ thuật liên quan. Ở cấp địa phương, các chương trình “kết nối cung-cầu” và “Sourcing Fair” do TP.HCM tổ chức giúp doanh nghiệp linh kiện tiếp cận yêu cầu kỹ thuật của tập đoàn FDI, học hỏi quản trị sản xuất, cải tiến quy trình để đáp ứng tiêu chuẩn chuỗi cung ứng. Lãnh đạo Trung tâm Phát triển công nghiệp hỗ trợ TP.HCM (CSID) nhiều lần nhấn mạnh nhu cầu nội địa hóa tăng cùng làn sóng FDI, khuyến nghị doanh nghiệp chọn đúng chuỗi để tham gia, chuẩn hóa theo yêu cầu người mua.

Khung chính sách cũng đang tạo “lực đẩy” mới. Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển khu vực kinh tế tư nhân đặt mục tiêu giảm rào cản gia nhập thị trường, nâng năng lực đổi mới công nghệ, thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu - một định hướng có ý nghĩa trực tiếp với nhóm doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ quy mô nhỏ và vừa. Nhiều phân tích pháp lý cho thấy Nghị quyết 68 yêu cầu cắt giảm đáng kể điều kiện kinh doanh không cần thiết đến cuối năm 2025, đồng thời ưu tiên chuyển đổi số, chuẩn hóa chất lượng và tăng năng suất. Ở bình diện thương mại, Bộ Công Thương cho biết tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2024 vượt 786 tỷ USD - nền tảng quan trọng để mở rộng đơn hàng thành phần, linh kiện cơ khí, điện tử, thiết bị.

Tuy vậy, bức tranh không chỉ có gam sáng. Năng lực nhà cung ứng trong nước vẫn phân tán, quy mô nhỏ, mức tự động hóa còn hạn chế; nhiều doanh nghiệp mới dừng ở gia công đơn giản, biên lợi nhuận thấp, khó đáp ứng các gói thầu có yêu cầu khắt khe về truy xuất nguồn gốc, quản trị chất lượng (APQP/PPAP), hệ thống đo lường (MSA, GR&R) hay chứng chỉ hàn – vật liệu – xử lý bề mặt theo tiêu chuẩn châu Âu, Nhật Bản. Bởi vậy, ưu tiên đầu tư cho R&D, đo kiểm, khuôn mẫu chính xác, robot – CNC 5 trục, phần mềm PLM/MES/SCADA, cùng các hệ thống quản trị chất lượng ISO 9001/IATF 16949 và an toàn môi trường là điều kiện cần để “nâng hạng” doanh nghiệp. Các triển lãm công nghệ như METALEX 2025 trở thành “phòng thí nghiệm mở” để doanh nghiệp thử nghiệm, so sánh, và chốt các gói hợp tác chuyển giao công nghệ phù hợp năng lực tài chính.

Ở góc độ chiến lược, doanh nghiệp cơ khí - CNHT Việt Nam có thể tập trung ba “đòn bẩy”. Một là, chọn phân khúc ngách có nhu cầu ổn định và yêu cầu kỹ thuật vừa sức (gia công chính xác cụm vỏ, jig/fixture, chi tiết truyền động, bộ phận khung – vỏ cho thiết bị công nghiệp), sau đó mở rộng lên linh kiện có hàm lượng kỹ thuật cao hơn thông qua liên doanh – OEM/ODM với đối tác FDI. Hai là, tham gia sâu các chương trình kết nối cung ứng của địa phương, hiệp hội và tập đoàn mua hàng; chủ động “điền form năng lực” theo format chuẩn quốc tế, công khai năng lực đo kiểm, vật liệu, chứng chỉ để rút ngắn thời gian đánh giá nhà cung cấp. Ba là, tận dụng tín hiệu chính sách từ Nghị quyết 68 để tiếp cận ưu đãi, quỹ khoa học – công nghệ, đào tạo nhân sự kỹ thuật, từ đó khép kín chuỗi năng lực nội bộ và đáp ứng yêu cầu nội địa hóa ngày càng cao ở các ngành mũi nhọn như cơ khí, điện tử, ô tô – xe điện.

Nhìn tổng thể, “cửa sổ cơ hội” đang mở khá rộng: nhu cầu tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu, bệ đỡ chính sách, cùng hệ sinh thái triển lãm - kết nối ngày càng chuyên nghiệp. Phần còn lại thuộc về năng lực thực thi ở cấp doanh nghiệp - đầu tư công nghệ có trọng tâm, chuẩn hóa quy trình, và “nội địa hóa tiêu chuẩn” để biến đơn hàng thử nghiệm thành hợp đồng dài hạn. Nếu tận dụng tốt nhịp hội nhập này, doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ cơ khí Việt Nam không chỉ gia tăng giá trị tại chỗ mà còn từng bước trở thành mắt xích đáng tin cậy trong mạng lưới cung ứng khu vực và toàn cầu.