Chiến lược phát triển ngành bán dẫn của Việt Nam: Hướng tới vai trò lớn hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu

Doanh thu ngành công nghiệp bán dẫn năm 2024 của Việt Nam ước đạt 18,23 tỷ USD, tăng trưởng 11,5%, ngang với mức tăng trung bình của thế giới.

Mục tiêu: Hình thành 300 doanh nghiệp thiết kế và mở rộng hệ sinh thái bán dẫn

Theo Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn (SIA), doanh thu toàn cầu của ngành bán dẫn ước đạt 588,4 tỷ USD năm 2024 và có thể tăng lên 654,7 tỷ USD vào năm 2025. Sự phát triển của ngành này đang tập trung chủ yếu tại các quốc gia có lợi thế riêng trong từng giai đoạn sản xuất. Trong khi Mỹ và EU chiếm ưu thế về thiết kế, Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan dẫn đầu về sản xuất, thì Trung Quốc và Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong khâu lắp ráp, kiểm thử. Đặc biệt, xu hướng công nghệ mới như đóng gói tiên tiến đang mở ra nhiều cơ hội gia tăng giá trị cho các doanh nghiệp.

Theo chiến lược phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050 (Quyết định số 1018/QĐ-TTg ngày 21/9/2024), Việt Nam đặt mục tiêu:

• Hình thành ít nhất 300 doanh nghiệp thiết kế vi mạch.
• Xây dựng 3 nhà máy chế tạo chip bán dẫn.
• Thành lập 20 nhà máy đóng gói và kiểm thử sản phẩm bán dẫn.

Những doanh nghiệp công nghệ lớn trong nước như FPT, Viettel, CMC đang đầu tư mạnh vào thiết kế vi mạch, tạo nền tảng giúp Việt Nam mở rộng vai trò trong chuỗi giá trị toàn cầu. Trong năm 2023, Việt Nam đã trở thành nhà xuất khẩu bán dẫn lớn thứ ba sang Mỹ, với tổng giá trị 562 triệu USD, chỉ đứng sau Malaysia và Đài Loan.

Thu hút đầu tư và tận dụng lợi thế tài nguyên đất hiếm

Ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam đang thu hút sự quan tâm mạnh mẽ từ các tập đoàn công nghệ hàng đầu như Intel, Samsung, Amkor, Hana Micron, Qualcomm và NVIDIA. Các công ty này đang mở rộng quy mô hoạt động, tạo động lực thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái bán dẫn trong nước.

Bên cạnh đó, Việt Nam sở hữu trữ lượng đất hiếm lớn thứ hai thế giới – một yếu tố quan trọng trong sản xuất linh kiện bán dẫn và công nghệ cao. Tuy nhiên, ngành khai thác đất hiếm tại Việt Nam vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng. Theo ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ Thông tin và Truyền thông, việc đẩy mạnh khai thác và chế biến đất hiếm không chỉ hỗ trợ ngành bán dẫn mà còn tạo đòn bẩy cho nhiều ngành công nghệ cao khác.

Chính sách hỗ trợ và chiến lược phát triển nguồn nhân lực

Ngành công nghiệp bán dẫn đang đối mặt với thách thức lớn về thiếu hụt nhân sự chất lượng cao

Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển ngành bán dẫn, Chính phủ đang triển khai các chính sách hỗ trợ quan trọng, bao gồm:

• Nghị định số 182/2024/NĐ-CP: Thành lập Quỹ Hỗ trợ đầu tư cho các doanh nghiệp công nghệ cao.
• Luật Công nghiệp Công nghệ số: Dự kiến được thông qua năm 2025, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho ngành bán dẫn.
• Ưu đãi thuế: Các doanh nghiệp bán dẫn được hưởng mức thuế suất ưu đãi từ 5% - 10% trong nhiều năm nhằm thu hút đầu tư.

Bên cạnh chính sách tài chính, việc phát triển nguồn nhân lực cũng là ưu tiên hàng đầu. Hiện tại, Việt Nam có khoảng 5.000 kỹ sư thiết kế vi mạch, trong khi nhu cầu dự kiến đến năm 2030 là 50.000, bao gồm 15.000 kỹ sư thiết kế vi mạch bán dẫn. Chính phủ đang hợp tác với các tập đoàn công nghệ và trường đại học để đào tạo nhân lực chuyên môn cao, giúp Việt Nam từng bước tiến sâu hơn vào chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu.

Ba yếu tố quyết định thành công của Việt Nam trong ngành bán dẫn

Theo các chuyên gia, để tận dụng tối đa cơ hội phát triển ngành bán dẫn, Việt Nam cần tập trung vào ba yếu tố quan trọng:

1. Phát triển nguồn nhân lực: Đào tạo 50.000 kỹ sư bán dẫn vào năm 2030 để đáp ứng nhu cầu thị trường.
2. Thúc đẩy đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D): Gia tăng giá trị bằng cách tham gia vào các công đoạn có hàm lượng công nghệ cao.
3. Cải thiện môi trường kinh doanh: Đơn giản hóa thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý để thu hút đầu tư.

Với các chiến lược đúng đắn và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ, Việt Nam đang từng bước khẳng định vị thế trên bản đồ công nghiệp bán dẫn toàn cầu, không chỉ dừng lại ở lắp ráp mà còn tiến sâu vào các khâu có giá trị gia tăng cao hơn.